ΑΡΘΡΑ
Στέφανος Παρασκευαΐδης
Δρ Αρχαίας Ιστορίας
Περίληψη: Οι αρχαίες κοινωνίες δοκιμάζονταν συχνά από το ξέσπασμα θανατηφόρων επιδημιών. Για τις επιπτώσεις τους οι συγγραφείς της αρχαιότητας δεν δίνουν μία συνεκτική εικόνα. Από τη μια μεριά έχουμε μαρτυρίες, κυρίως ιστορικών, οι οποίοι τονίζουν τις αποτυχίες και τις ασυνέχειες, ενώ από την άλλη μαρτυρίες οι οποίες δίνουν μια εξιδανικευμένη εικόνα για την ικανότητα της κοινωνίας να αντιμετωπίσει τις έκτακτες συνθήκες ενός λοιμού. Ωστόσο η κριτική εξέτασή τους αποκαλύπτει ότι πιθανότατα παρουσιάζουν διαφορετικές όψεις της ίδιας πραγματικότητας: η αναμέτρηση των αρχαίων κοινωνιών με τις φονικές επιδημίες συνοδευόταν συχνά από σημάδια έντονης κοινωνικής κρίσης σε όλη τη διάρκεια της αρχαιότητας. Η κρίση εμπιστοσύνης των ανθρώπων στους παραδοσιακούς θεσμούς και τις αξίες της κοινωνίας, η αμφισβήτηση κυρίαρχων ιδεολογιών, ο κίνδυνος απώλειας της κοινωνικής συνοχής, αποτελούν φαινόμενα που τα βλέπουμε να επαναλαμβάνονται σε πολλές επιδημίες, από την κλασική Αθήνα μέχρι το χριστιανικό Βυζάντιο. Υπάρχουν όμως και ιστορικά παραδείγματα που αποδεικνύουν ότι ακόμη και στις περιπτώσεις που οι αρχαίες κοινωνίες έστεκαν αμήχανες μπροστά στο καταστροφικό πέρασμα του λοιμού, εξακολουθούσαν να διαθέτουν δυνάμεις που παρέμεναν προσηλωμένες σε θεμελιώδεις κοινωνικές αξίες.
Η επίδραση των λοιμών στη συνοχή των αρχαίων κοινωνιών (pdf)